Η διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης είναι μια αλλοιωμένη κατάσταση της αυτεπίγνωσης και της προσωπικής ταυτότητας του ατόμου που οδηγεί σε ένα αίσθημα αποσύνδεσης ή διαχωρισμού από τον εαυτό του, το περιβάλλον του ή και των δύο. Ακόμη κι αν αισθάνεστε με αυτόν τον τρόπο παροδικά και περιστασιακά, λόγω παρενεργειών κάποιας φαρμακευτικής αγωγής, ψυχοτρόπων ουσιών ή ορισμένων σωματικών και ψυχικών καταστάσεων υγείας, η διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης συνήθως διαγιγνώσκεται μόνο εάν τέτοιου είδους συναισθήματα αποσύνδεσης επαναλαμβάνονται συχνά, προκαλούν αγωνία και εμπλέκονται στην ποιότητα ζωής ενός ατόμου.
Συμπτώματα
Η αποπροσωποποίηση είναι μια αίσθηση ότι βιώνετε τη συμπεριφορά, τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας από μια ονειρική απόσταση. Σύμφωνα με το DSM-5 , τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα συναισθηματικού μουδιάσματος ή/και σαν να μην ελέγχει τα λόγια και τις πράξεις του
- Αίσθημα αποσύνδεσης από συνηθισμένες αισθήσεις όπως αφή, δίψα, πείνα και λίμπιντο
Η αποπραγματοποίηση είναι μια αίσθηση της απόστασης από τις δραστηριότητες που συμβαίνουν στον κόσμο ή το αίσθημα ότι το περιβάλλον κάποιου είναι παραμορφωμένο ή κάπως μη αναγνωρίσιμο. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει για το άτομο ότι:
- Νιώθει τα αντικείμενα σαν να έχουν λάθος μέγεθος ή χρώμα.
- Η αίσθηση ότι ο χρόνος επιταχύνεται ή επιβραδύνεται
- Βιώνοντας την κατάσταση οι ήχοι και οι φωνές μοιάζουν να ακούγονται πιο δυνατά ή πιο απαλά από το αναμενόμενο.
- Αισθάνεται σαν να παρακολουθεί γεγονότα και δραστηριότητες που ξετυλίγονται μέσα σε μια ταινία ή σε οθόνη υπολογιστή παρά να συμμετέχει ενεργά σε αυτό.
Προκειμένου να πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη διάγνωση της διαταραχής αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης, αυτά τα επεισόδια πρέπει να προκαλούν κλινικά σημαντική δυσφορία και / ή να δυσκολεύουν το άτομο να είναι λειτουργικό κανονικά στην εργασία, στο σχολείο ή σε κοινωνικό περιβάλλον. Δεν πρέπει επίσης να αποδοθούν σε άλλη ψυχολογική κατάσταση όπως η σχιζοφρένεια. Άτομα με διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης αρχίζουν γενικά να εμφανίζουν σημάδια στην πρώιμη παιδική ηλικία. Τα συμπτώματα σπάνια εμφανίζονται για πρώτη φορά σε ενήλικες άνω των 40 ετών και μόνο το 5% εμφανίζεται σε ενήλικες άνω των 25 ετών.
Τα επεισόδια της αποπροσωποποίησης ή / και της αποπραγματοποίησης ενδέχεται να διαρκέσουν για ώρες ή ημέρες ανά την φορά και να επαναληφθούν για εβδομάδες, μήνες ή ακόμα και χρόνια. Ανά πάσα στιγμή, το άτομο είναι σε επαγρύπνηση τόσο στις εσωτερικές του διεργασίες όσο και τι συμβαίνει γύρω του. Ως εκ τούτου, τα άτομα αυτά έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι αισθάνονται ότι αποσπώνται από το σώμα τους και /ή το περιβάλλον τους. Είναι συνηθισμένο για άτομα με διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης να φοβούνται ότι δεν υπάρχουν πραγματικά ή ότι τα συμπτώματά τους είναι αποτέλεσμα μη αναστρέψιμης εγκεφαλικής βλάβης.
Αιτίες
Ένα ιστορικό σοβαρού άγχους, παραμέλησης και συναισθηματικής ή σωματικής κακοποίησης μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης. Οι οξείες στιγμές στρες, άγχους, ψυχολογικού ή/και συναισθηματικού τραύματος, μπορεί επίσης να προκαλέσουν συμπτώματα σε άτομα χωρίς ιστορικό τέτοιων παραγόντων. Μελέτες έχουν δείξει ότι η κακή ποιότητα ύπνου σχετίζεται με πιο σοβαρά συμπτώματα αποσύνδεσης. Η διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.
Θεραπεία
Δεδομένου ότι η διαταραχή αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης συμβαίνει συχνά με (και μπορεί να προκληθούν από) άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως άγχος και κατάθλιψη , η θεραπεία μπορεί να είναι δύσκολη. Για να είναι επιτυχής η θεραπεία, ο θεραπευτής πρέπει να αναπτύξει ένα εξατομικευμένο πλάνο παρέμβασης και να προσδιορίσει εξολοκλήρου όλα τα συμπτώματα και τις καταστάσεις. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή με στενή παρακολούθηση εάν ο ασθενής βιώνει σκέψεις αυτοκτονίας ή παρορμήσεις. Διάφορες ψυχοθεραπείες μπορούν να είναι χρήσιμες σε όσους πάσχουν από τη διαταραχή, συμπεριλαμβανομένης της Γνωστικά-Συμπεριφορικής, ασκήσεων γείωσης και ψυχοδυναμικής θεραπείας. Εκτός από την ψυχοθεραπεία , τα αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία της διαταραχής αποπροσωποποίησης / αποπραγματοποίησης.
