Τα ψυχολογικά αποτελέσματα μιας επιδημίας.
Η συνεχιζόμενη έξαρση του Covid-19 είναι από πολλές απόψεις άνευ προηγουμένου, τόσο σε κλίμακα αυτής της πρόκλησης, όσο και στην κλίμακα της αντίδρασης στη δημόσια υγεία, καθώς και στο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο όλα αυτά ξετυλίγονται. Ο Covid-19 είναι η πρώτη παγκόσμια πανδημία της εποχής των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, η πρώτη από τις εποχές των “εναλλακτικών πληροφοριών” και συμβαίνει σε μια στιγμή που η πολιτική και η κοινωνία φαίνεται να βρίσκονται σε κατάσταση επιταχυνόμενης ρευστότητας.
Ωστόσο, για όλα όσα είναι καινούργια για τον Covid-19, η ασθένεια εξακολουθεί να συμπεριφέρεται όπως και σε οποιεσδήποτε προηγούμενες επιδημίες. Είναι, για παράδειγμα, παρόμοιο με το ξέσπασμα του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) του 2003, γεγονός που δημιούργησε μια σειρά από διδάγματα για τη σημερινή μας στιγμή. Ο SARS ήταν, από πολλές απόψεις, το βέλτιστο σενάριο για την αντιμετώπιση μιας παγκόσμιας μολυσματικής απειλής. Η εξάπλωση του SARS περιορίστηκε αρκετά γρήγορα από τις προσπάθειες της δημόσιας υγείας, κυρίως μέσω της ευρείας χρήσης της καραντίνας. Αλλά ακόμη και αυτή η σχετική επιτυχία είχε συνέπειες για την υγεία. Το 2004, συνεργάστηκα με τους συναδέλφους μου σε μια μελέτη του ελέγχου SARS και των ψυχολογικών επιπτώσεων της καραντίνας στο Τορόντο του Καναδά. Βρήκαμε στα άτομα που βρίσκονταν σε καραντίνα υψηλή επικράτηση ψυχολογικής δυσφορίας, συμπεριλαμβανομένων συμπτωμάτων κατάθλιψης και διαταραχής μετατραυματικού στρες ( PTSD ). Ένα ουσιώδες μύνημα: Ακόμη και αν μπορέσουμε να σταματήσουμε τη φυσική εξάπλωση μιας ασθένειας μέσω της ταχείας χρήσης καραντίνας και της κοινωνικής απομάκρυνσης, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις ψυχικής υγείας μακροπρόθεσμα.
Αυτό είναι ένα μήνυμα που συχνά ξεχνιέται. Οι επιπτώσεις του Covid-19 στην ψυχική υγεία μπορούν να καθορίσουν την υγεία για πολλά χρόνια, πολύ πριν το συνειδητοποιήσουμε. Έχουμε επικεντρωθεί, σωστά, στην σωτηρία των ανθρώπινων ζωων και στην άμβλυνση των βραχυπρόθεσμων συνεπειών του Covid-19, αλλά οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μπορεί να είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, σημαντικές. Ενώ μπορεί να είναι δύσκολο να κρίνουμε καθαρά όταν τα γεγονότα της στιγμής είναι τόσο επιτακτικά, είναι απαραίτητο να διασφαλίσουμε τα μετρα που πρέπει να πάρουμε τώρα, να είναι, αν θέλουμε, προς το συμφέρον της δημόσιας υγείας μιας και η πανδημία περνά και η τάση μας προχωρά από αυτή της αντίδρασης σε αυτήν της ανάρρωσης.
Για να φανταστεί κανείς πώς μπορεί να εξελιχθεί αυτό το μακροπρόθεσμο μέλλον, βοηθά να κοιτάξουμε το παρελθόν, και όχι μόνο στις προηγούμενες επιδημίες. Οι διαμαρτυρίες, οι ταραχές, οι μαζικές εξεγέρσεις και οι φυσικές καταστροφές μπορούν επίσης να μας διδάξουν πολλά για το πόσο μεγάλης κλίμακας, συνταρακτικά γεγονότα μπορούν να διαμορφώσουν την ψυχική υγεία. Τι γνωρίζουμε για τις συνέπειες τέτοιων γεγονότων;
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, δούλεψα με συναδέλφους για να διερευνήσω τις επιπτώσεις διαμαρτυρίας, διαδηλώσεων και επαναστάσεων στην ψυχική υγεία. Η εργασία μας εξέτασε τα άμεσα αποτελέσματα αυτών των γεγονότων, καθώς και τις μακροπρόθεσμες συνέπειές τους. Διαπιστώσαμε ότι η επικράτηση της κατάθλιψης και της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (PTSD) μεταξύ των πληθυσμών μετά από συλλογικές δράσεις όπως διαμαρτυρίες και ταραχές είναι συγκρίσιμη με τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν μετά από φυσικές καταστροφές και τρομοκρατικές επιθέσεις. Αυτή ήταν η περίπτωση των πληθυσμών που επηρεάζονται άμεσα και έμμεσα από τέτοιου είδους συμβάντα, υποδηλώνοντας ένα “φαινόμενο εξάπλωσης”, καθώς το άγχος πάνω από ένα συνταρακτικο συμβάν διαχέεται μέσα από τις κοινωνίες. Βλέπουμε παρόμοια αποτελέσματα μετά από φυσικές καταστροφές, όπου οι συνέπειες της ψυχικής υγείας μπορεί να περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, την Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (PTSD) και των διαταραχών χρήσης ουσιών.
Επιπλέον υπάρχουν οι οικονομικές συνέπειες τέτοιων γεγονότων. Είναι πολύ πιθανο το οικονομικό κόστος του Covid-19 να βαρύνει τους εργαζόμενους με χαμηλά ημερομίσθια, οι οποίοι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά το χρόνο μακριά από την εργασία που μπορεί να απαιτήσει η ασθένεια. Αυτό θα έχει επιπτώσεις στην υγεία. Το εισόδημα συνδέεται στενά με την σωματική και ψυχική υγεία. Ο Covid-19 υπονομεύει την πνευματική ηρεμία από την ατομικη εργασία η οποία είναι απαραίτητη για την ισχυρή ψυχική υγεία, σε συνδυασμό με τις προκλήσεις της ανθρωπότητας που είναι ήδη ασταθής σε δοκιμασίες ψυχικής υγείας.
Δεδομένων των πιθανών μακροπρόθεσμων συνεπειών για την ψυχική υγεία που εκτείνονται πολύ πέρα από τη διάρκεια αυτής της επιδημίας, ποια μέτρα μπορούμε να πάρουμε τώρα για τη διαφύλαξη της ψυχικής υγείας;
Πρώτον, είναι σημαντικό να διαδίδονται ακριβείς και ενημερωμένες πληροφορίες για το Covid-19 ώστε να αντιμετωπιστεί η παραπληροφόρηση που μπορεί να οδηγήσει σε αδικαιολόγητο φόβο. Δεύτερον, μπορούμε να φροντίσουμε πληθυσμούς που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερο κίνδυνο άγχους. Αυτοί περιλαμβάνουν άτομα με προυπάρχουσες ψυχικές παθήσεις όπως κατάθλιψη, άγχος και παιδιά. Τρίτον, έχουμε ειδική ευθύνη να διασφαλίσουμε ότι ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες ψυχικής υγείας των ατόμων δρώντας ως άμεση βοήθεια και παροχών φροντίδας για τους πληθυσμούς που έχουν πληγεί από την πανδημία.
Σε καιρούς πρόκλησης της υγείας, είναι ιδιαίτερα απαραίτητο να υποστηρίξουμε όσους εργάζονται τόσο σκληρά για να υποστηρίξουν εμάς. Εννοείται υποστηρίζοντας την δική τους ψυχική υγεία. Τέταρτον, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε το επικείμενο κύμα κακής ψυχικής υγείας που μπορεί να ακολουθήσει την πανδημία του Covid-19. Αυτό θα απαιτήσει εγρήγορση στα κλινικά μας συστήματα και ανάπτυξη σε προσπάθειες όπως τα κλιμακωτά μετρα πρόληψης που διαπιστώσαμε ότι είμαστε αποτελεσματικοί μετά από άλλα μαζικά τραυματικά γεγονότα.
Τέλος, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε όλοι μαζί, ότι κανείς δεν πρέπει ποτέ να αισθάνεται μόνος του. Καθώς συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε την κοινωνική απόσταση τους επόμενους μήνες, θα πρέπει επίσης να επικοινωνούμε με όποιους ασφαλείς τρόπους μπορούμε, επιτρέποντας στους ανθρώπους της ζωής μας να γνωρίζουν ότι, αν και ίσως σωματικά απομονωμένοι, παραμένουμε ενσωματωμένοι σε ένα δίκτυο φροντίδας και προσοχής. Η υγεία μας, σχετίζεται τόσο με την σωματική όσο και με την πνευματική. Όταν το τραύμα πλήττει μια κοινωνία, δεν χτυπά μόνο μια ομάδα ατόμων που τυχαίνει να ζουν στον ίδιο τόπο. Εκδηλώνει το κατά ποσο είμαστε σε σύνδεση ο ενας με τον αλλον και θέλουμε να είμαστε. Αυτή η συμπόνια και απλά προσέχοντας ο ένας τον άλλον είναι εκείνα τα οποία θα στηρίξουν την υγεία – σωματική και ψυχική – τις μέρες που πρόκειται να έρθουν.
